مروری بر وضعیت تلویزیون‌های تعاملی اینترنتی OTT

دنیای خدمات ویدیویی برخط، روز به روز بر دامنه محبوبیت خود در میان کاربران می‌افزاید و در این میان، تولیدکنندگان و متولیان محتوا نیز بیش از پیش در پی یافتن روش‌هایی هستند که بتوانند از طریق بسترهای موجود به‌ویژه اینترنت، مخاطبان  بیشتری را جذب خود کنند.

 

OTT چیست؟

در یک تعریف کلی، OTT به هرگونه خدمت و محتوای ویدیویی گفته می‌شود که از طریق اینترنت و توسط یک ابزار انتهایی همچون جعبه‌های مبدل مخصوص (STB: Set Top Box) به کاربر نهایی خواهد رسید. پلت‌فرم‌های OTT با ارائه راهکارهای نوین در استفاده از محتوای اینترنت با دسترسی باز، رقیب جدی در مقابل عرضه‌کنندگان سنتی تلویزیون از جمله IPTV و سایر تلویزیون‌های پولی محسوب می‌شود.

به این ترتیب، با استفاده از OTT این قابلیت فراهم شده است تا آن بخشی از ویدیوهایی که تاکنون فقط در مرورگرهای اینترنتی قابل مشاهده بود، در تلویزیون‌های خانگی و بدون استفاده از رایانه نیز امکان‌پذیر گردد.

 

بازیگران فعال در زنجیره ارزشOTT

اگرچه صنعت OTT هنوز در مراحل اولیه فعالیت خود قرار دارد، اما به یک حوزه پر رونق تبدیل شده است و اکثر فعالان پیشرو در بخش‌های مختلف زنجیره ارزش ارتباطات و رسانه، سعی دارند تا سهم بیشتری از این بازار را به خود اختصاص دهند. شرکت گوگل را می‌توان به عنوان مهم‌ترین بازیگر فعال در عرصه پلت‌فرم‌های OTT قلمداد نمود.

تلویزیون‌های متصل به شبکه یا تلویزیون‌های هوشمند

از شرکت‌های مهم و بزرگ سازنده و ارائه دهنده تلویزیون‌های متصل به شبکه می‌توان به ال جی، پاناسونیک، سامسونگ و سونی اشاره نمود. تقریباً بیش از پنج سال از ورود تلویزیون‌هایی به بازار می‌گذرد که این قابلیت را دارند تا با اتصال به شبکه جهانی اینترنت، ویدیوی‌هایی که بر بستر پلت‌فرم‌های خاصی عرضه شده‌اند را به نمایش در آورند. البته این تلویزیون‌ها که از سوی شرکت‌های بزرگی عرضه شدند، در ابتدا به دلیل کمبود محتوا با استقبال ناچیز مردم مواجه شدند؛ با این حال، ساخت چنین تلویزیون‌هایی از حمایت گسترده فعالان صنعت و بازار برخوردار است.

اما امروزه شاهد ورود «تلویزیون‌های هوشمند» به بازار و گسترش تدریجی آنها هستیم. تلویزیون هوشمند، معادل یک تلویزیون معمولی با یک کامپیوتر داخلی است که خدمات متنوعی را به کاربر می دهد و با ارائه یک واسط گرافیکی (GUI) تحت عنوان "10-foot UI" قابلیت نمایش انواع محتوا بر روی تلویزیون‌هایی با ابعاد بزرگ را فراهم آورده است.

تلویزیون‌های هوشمند مانند تلفن‌های هوشمند امکان اتصال به اینترنت و ارائه خدمات مختلفی مانند مشاهده ویدیو و تصاویر برخط، مرور صفحات وب، بازی‌های برخط، شبکه‌های اجتماعی و غیره به کاربر دارند. کاربر می‌تواند در تلویزیون هوشمند خود نرم افزار و بازی نصب کند و از همه مهمتر، به کانال‌های اینترنتی تلویزیون تعاملی متصل شود.

اصطلاح Smart TV یا تلویزیون هوشمند، اولین بار توسط سامسونگ معرفی شد و پس از آن، ال جی و فیلیپس نیز آن را توسعه دادند. در حال حاضر، اکثر تولیدکننده‌های تلویزیون،Smart TV تولید می‌کنند ولی برخی، نام‌های متفاوتی برای تلویزیون‌های هوشمند خود گذاشته‌اند؛ به عنوان مثال، سونی تلویزیون‌های هوشمند خود را Internet TV نام‌گذاری کرده است.

 

جعبه‌های مبدل متصل به شبکه

جعبه‌های مبدل که با عنوان Set Top Box شناخته می‌شوند، امکان اتصال به تلویزیون معمولی و استفاده از خدمات OTT را فراهم می‌کنند. از سازندگان مهم این دستگاه‌ها می‌توان به Apple TV و Boxee اشاره نمود:

Apple TV: یکی از ابزار‌های تولید اَپل، جعبه مبدلی است که با اتصال به تلویزیون‌های خانگی این امکان را فراهم آورده تا تصویر ویدیویی که بر روی اینترنت قرار داده شده است بر صفحه نمایش این تلویزیون‌های با کیفیت و وضوح بالا و همچنین در اندازه‌‌های بزرگتر به نمایش درآید. از محاسن این جعبه مبدل می‌توان به کوچکی آن و همچنین استفاده از پردازنده‌های اینتل در آن اشاره نمود. البته اضافه نمودن تجهیزات شبکه بیسیم هم قابلیت مضاعفی را برای کاربران انتهایی فراهم می‌آورد.

کاربران با استفاده از این جعبه مبدل، علاوه بر اینکه از محتوای سایر ویدیو‌های اینترنتی استفاده می‌کنند، توانایی دسترسی به  محتوای Apple و مجموعه خدمات و کاربری‌های متنوع این شرکت را نیز خواهند داشت.

Boxee: این جعبه مبدل، بر مبنای نرم‌افزارهای آزاد و بدون نیاز به قانون حق انتشار طراحی شده است که امکان تماشای بیش از 40 هزار فیلم، برنامه‌های تلویزیونی و کلیپ‌های مختلف از طریق اینترنت و بر روی تلویزیون فراهم می‌شود. به جز چند شبکه تلویزیونی مشهور دنیا، اغلب محتوای قابل پخش در جعبه مبدل Boxee، به صورت ضبط شده و از طریق کتابخانه برنامه‌های تلویزیونی قابل دریافت است.

 

خیز بلند گوگل و یاهو در بازار تلویزیون

بسترهایی فراهم شده که ویدیوهای اینترنتی بر روی آن قرار گرفته و به کاربر نهایی می‌رسد و کاربر از طریق تجهیزات خاص خود امکان دریافت تصاویر را پیدا می‌کند. مهمترین فراهم‌کننده این پلت‌فرم‌ها شرکت گوگل است که خدمات "Google TV" را ارائه می‌نماید.

گوگل با ایجاد بستر ارتباطی مناسب جهت نمایش و استفاده از تلویزیون‌های مجهز به فناوری OTT، قصد دارد تلویزیون را به کامپیوتری تبدیل کند که قابلیت اجرا و فعالیت براساس پلت‌فرم تلویزیون گوگل را داشته باشد. بدین معنی که "Google TV" نسخه تکامل‌یافته خدمات کابلی است، با این تفاوت که از فناوری و بستر ارزان‌تر اینترنت برای پخش محتوای تلویزیونی بهره می‌گیرد.

مهمترین شریک گوگل در مرحله راه‌اندازی اولیه Google TV، شرکت سونی است که نخستین تلویزیون را برای ادغام با پلت‌فرم «تلویزیون گوگل» تولید کرده است. گوگل به واسطه مشارکت با سونی قادر خواهد بود تا پلت‌فرم تلویزیونی خود را در قالبی عرضه نماید که کاربران را مجاب به پرداخت هزینه برای دریافت خدمات یک تلویزیون جدید نماید و همچنین بتواند در رقابت با جعبه مبدل‌های موجود، اثربخش‌تر ظاهر شود.

شرکت یاهو نیز در این عرصه عقب نمانده و پلت‌فرم خود به نام “Yahoo! Connected TV” را با همکاری با شرکت‌های تولیدکننده تلویزیون سامسونگ، سونی، توشیبا و... عرضه کرده است که پنجاه هزار فیلم و بستر نرم‌افزاری گسترده‌ای را ارائه می‌دهد.

 

کنسول‌های بازی و تسریع در فراگیری OTT

کنسول‌های بازی کنونی (نسل هفتم و هشتم) دارای تجهیزات مورد نیاز برای بازی‌های برخط اینترنتی هستند که البته قابلیت پخش ویدیو‌های  OTTرا نیز دارند. با وجود پردازشگرهای قدرتمند و واسط‌های کاربری آسان، کنسول‌های بازی می‌توانند به سرعت به پلت‌فرم‌های برتر و غالب OTT تبدیل شوند.

کنسول‌های Xbox 360 متعلق به شرکت مایکروسافت، PlayStation 3 متعلق به شرکت سونی و Wii متعلق به شرکت نینتندو در کل دنیا مورد استقبال قرار گرفته‌اند، به طوری که تا نیمه سال ۲۰۱۱ به ترتیب تقریباً به تعداد ۵۵ میلیون، ۵۳ میلیون و ۸۷ میلیون در جهان فروش داشته‌اند. این شرکت‌ها مشخصات کنسول‌های بازی خود را برای داشتن پایگاه داده‌ای اختصاصی از ویدیوی درخواستی ارتقاء بخشیده‌اند؛ برای نمونه، مایکروسافت نرم‌افزار Mediaroom خود را (که در بسیاری از IPTV ها استفاده می‌شود) روی کنسول بازی‌اش قرار داده است.

هم اکنون Facebook و Twitter بر روی Xbox و خدمات ویدیویی Netflix و بسیاری خدمات دیگر از طریق هر سه کنسول قابل دسترسی است و این کنسول‌ها در این زمینه نیز در حال رقابت با یکدیگرند؛ مثلاً مایکروسافت کانال ورزشی ESPN را از سال ۲۰۱۰ روی کنسول‌های خود ارائه می‌کند و سونی با vudu برای ارائه خدمات روی کنسول خود قرارداد بسته است.

 

خدمات نرم‌افزاری و محتوا

بستر ایجاد شده در OTT باید محتوا‌ی جذابی را در شبکه جهت ارائه داشته باشد تا مشترکان نهایی از آن استقبال نمایند. این اقدام از طرف تولیدکنندگان محتوای مجزا همچون Netflix، Amazon، Hulu، vudu (خریداری شده توسط Wal–Mart) انجام می‌شود. برای نمونه، Netfilx توانسته است به خوبی با صاحبان محتوا تعامل برقرار نماید، به طوری که تقریباً امکان ارائه تمامی خدمات نرم‌افزاری و محتوایی در هر نوع از پلت‌فرم‌های تلویزیون اینترنتی را دارد.

 

OTT در افق آینده

روند تلاش‌های چند سال اخیر بازیگران کلیدی در عرصه OTT نشان دهنده این است که فضای رقابتی خدمات پلت‌فرم OTT در حال شکوفایی است و در این حوزه، رقابت سنگینی میان غول‌های فناوری همچون گوگل، اَپل، آمازون، مایکروسافت، Netflix، Wal–Mart  و تولیدکنندگان تجهیزات الکترونیکی وجود دارد.

براساس پیش‌بینی مؤسسه Informa تعداد کاربرانی که در سال 2015 از تجهیزات تلویزیون اینترنتی، جعبه‌های مبدل و کنسول‌های بازی جهت دریافت خدمات‌های OTT استفاده می‌کنند به 380 میلیون نفر می‌رسد ولی در مقابل آن، کاربران تلویزیون تعاملی بر بستر IP (یعنی IPTV با کارگزار داخلی و نه اینترنتی) فقط 163 میلیون نفر خواهد بود.

البته باید به این نکته توجه داشت که رقابتی شدید میان بزرگ‌ترین و قدرتمندترین فعالان صنعت  OTTدر سرتاسر جهان ایجاد شده است و بعید به نظر می‌رسد این رقابت تنگاتنگ تا پیش از سال 2012 برنده‌ای بلامنازع داشته باشد.

 

تلویزیون تعاملی اینترنتی در ایران

به علت ضریب نفوذ کم و گرانی اینترنت و به ویژه اینترنت پهن‌باند در ایران، هنوز تلویزیون‌های تعاملی اینترنتی خارجی در کشور جایگاهی پیدا نکرده‌اند. اما تلویزیون‌های هوشمند سامسونگ، سونی، ال جی و حتی شرکت چینی HiSense با تبلیغات فراوانی در ایران رو به گسترش است.

به عنوان یک نمونه ایرانی موفق در این عرصه، می‌توان به شرکتی به نام GLWiz اشاره کرد که گفته می‌شود توسط فردی بهایی به نام علی معینی اداره می‌شود و تا کنون حدود ۵,۱ میلیون مشترک فارسی‌زبان را در سطح دنیا جذب کرده است. GLWiz ده‌ها کانال تلویزیونی و رادیویی فارسی‌زبان و نیز ۱۴ شبکه تلویزیونی جمهوری اسلامی را پخش می‌کند و همچنین بسیاری از برنامه‌ها، فیلم‌ها و سریال‌های داخلی و خارجی را در آرشیو خود دارد. از سوی دیگر، می‌تواند کاربر را به بسیاری از تارنماهای اینترنتی فارسی‌زبان را متصل کند.

همچنین با دیجیتال شدن بسیاری از شبکه های تلویزیونی سازمان صدا و سیما بازار اپلیکیشن های موبایلی برای دریافت این شبکه ها داغ است و هر از چندگاهی یکی از این اپلیکیشن ها عرضه می شود که البته این مسئله چندان ارتباطی با عزم سازمان برای ایجاد OTT ندارد چراکه سازمان صدا و سیما در حال حاضر خود مشغول دو پروژه تلویزیون اینترنتی مبتی بر وب و مدیریت شده IPTV است  که توسط دو معاونت سازمان به صورت همزمان و موازی پیش می رود.

پیش‌بینی می‌شود که با گسترش این فناوری و پیشرفت چرخه آن در دنیا، قیمت این خدمات از چند صد دلار کنونی کاهش یابد و به رقیبی جدی برای گیرنده‌های ماهواره تبدیل شود؛ زیرا در آینده نزدیک، ضریب نفوذ کاربران اینترنت پرسرعت در ایران افزایش می‌یابد.

بنابراین، باید با شتاب مناسب و قبل از اینکه به مرحله‌ای قرار بگیریم که در مقابل این فناوری تسلیم شویم، نه تنها تلویزیون تعاملی داخلی خود را راه‌اندازی کنیم و حتی به سمت تلویزیون‌های هوشمند حرکت کنیم، بلکه با ایجاد تلویزیون تعاملی اینترنتی، به صدور داشته‌های فرهنگی خود اقدام کنیم. 

بدون تردید همه گیر شدن این فناوری دنیای ارتباطات را تا حد زیادی متحول خواهد ساخت ویژگی هایی مانند دسترسی در هر مکان در هرزمان و با هر دستگاهی ویژگی هایی است که حجم ارتباطات و تنوع ابزارهای ارتباطی را بسیار بالا خواهد برد. این مسئله یکی از ابعاد همگرایی در دنیای رسانه است که همه رسانه های مجزای قدیم را بر روی یک بستر شبکه می توان به راحتی در دسترس داشت و باید به صورت عمیق به اثرات ارتباطی این امر اندیشید. طبیعتا در این دنیای تعاملی برد با کسی است که بتواند در محتوا رهبری کند.

 

 

منابع:

Gannon, Hall, Kyte; Who Is Playing The OTT Game And How To Win It; Dec. 30, 2010

James ,Middleton; OTT TV viewers swamp IPTV subscribers; March 23, 2011

http://www.iptv-news.com/features3/features/over-the-top_ott_video_impacts_on_service_provider_networks

http://www.fierceonlinevideo.com/story/snl-kagan-analyst-cant-ignore-ott-cord-cutting-pressure-pay-tv-industry-any-longer/2010-11-24

http://en.wikipedia.org/wiki/10-foot_user_interface

http://www.vudu.com/setup_ps3.html

http://www.nytimes.com/2010/06/15/business/media/15espn.html

http://connectedtv.yahoo.com/

http://en.wikipedia.org/wiki/Console_wars

http://www.vgchartz.com/

http://www.glwiz.eu/